Dyneema

Dyneema is een veelgebruikte merknaam voor kunststofvezels bestaand uit UHMWPE (ultra-high-molecular-weight polyetylene). Een andere merknaam die nog wel eens voor hetzelfde materiaal wordt gebruikt is Spectra. Dyneema wordt onder anderen gebruikt voor de fabricage van lijnen. Dyneema heeft als voordelen ten opzichte van meer conventionele materialen als polyester dat het sterker is en minder last heeft van rek. Dit zorgt ervoor dat Dyneema een belangrijke eigenschap deelt met carbon: je boot gaat automatisch harder varen zodra het spul aan boord is, ongeacht de toepassing.

Werking

Zoals de scheikundige naam al zegt bestaat Dyneema uit polyetheen. Polyetheen is de simpelste en één van de meest toegepaste polymeren. Het wordt bijvoorbeeld veel gebruikt voor het maken van plastic zakjes. Toch kun je aan een stuk Dyneema van een paar millimeter dik zonder problemen een auto optillen, maar aan de meeste plastic zakjes niet. Dit komt doordat de moleculen waaruit Dyneema bestaat vele malen langer zijn dan die van 'normaal' polyetheen. Dit heeft als gevolg dat de moleculen van Dyneema veel minder makkelijk langs elkaar kunnen 'slippen' waardoor je er veel harder aan kunt trekken zonder dat het stuk gaat.

Toepassingen

Dyneema vindt veelvuldig toepassing op sportieve zeilboten. Vrijwel alle lijnen kunnen van Dyneema gemaakt worden. Met name voor het lopend want en andere trimlijen biedt Dyneema door de lage rek en de grote sterkte voordelen. Een val van Dyneema kan bijvoorbeeld dunner (dus lichter) worden uitgevoerd en hoeft minder vaak te worden doorgezet tijdens het varen doordat het minder rekt.

Voor een groot deel van het staand want is Dyneema minder geschikt. Het materiaal is in principe sterk genoeg om verstaging van te maken, maar het is gevoelig voor kruip. Kruip is de vervelende eigenschap dvan veel kunststoffen dat ze de neiging hebben om permanent te vervormen onder langdurige belasting. Voor vallen en trimlijnen is dat geen groot probleem; deze lijnen worden in de praktijk nooit lang genoeg belast om (merkbare) kruip op te laten treden. Bij verstaging is kruip wel een serieus probleem, want de verstaging staat normaalgesproken voortdurend onder spanning. Hierdoor zal verstaging van Dyneema langzaam uitrekken en regelmatig opnieuw gespannen moeten worden en uiteindelijk breken.

Voor bak- en achterstagen is Dyneema wél goed toepasbaar omdat deze stagen over het algemeen niet voortdurend onder spanning staan. De achterstagspruit van Raaskal is bijvoorbeeld grotendeels van Dyneema gemaakt.